Ieder jaar na het afronden van de middelbare school, verlaten veel jongeren Curaçao om een opleiding te gaan volgen in Nederland. Het zijn geen goudzoekers, maar mensen op zoek naar een betere toekomst. Karine Versluis legde deze ingrijpende overgang vast in ‘Enkeltje Schiphol’.

Zo’n driehonderd jongeren trekken jaarlijks naar de andere kant van de wereld om een Nederlandse opleiding te genieten en hopelijk hier een leven op te bouwen. Amerika is natuurlijk dichterbij, maar daar moet de opleiding zelf bekostigd worden. Ze verlaten hun familie voor een kans op een betere toekomst, maar die keus valt de één zwaarder dan de ander. Karine Versluis legde zowel de voorbereiding als de opbouw van hun bestaan vast, in een land dat wel in hun paspoort staat, maar wij zij zich nog lang niet thuisvoelen.

“Na wat voorbereiding en wat research heb ik een ticket geboekt”, zegt Karine enigszins laconiek. “Ik had natuurlijk wel wat lijntjes uitgegooid, maar verder ben ik er op de bonnefooi naartoe gegaan. Dat is een beetje mijn werkwijze: in het diepe springen.” Via via de familie van de betreffende collega op Curaçao leerde zij zo langzamerhand docenten, jongerenwerkers en natuurlijk de jongeren zelf kennen. “Zomaar foto’s maken had natuurlijk geen zin, want ze moeten wel daadwerkelijk het plan hebben om naar Nederland te vertrekken.”

Karine zoekt graag naar onderwerpen die een verbintenis hebben met de (Nederlandse) maatschappij, zodat ze er zelf ook raakvlak bij heeft. “Daarbij hou ik van reizen en lange projecten, dus vormde dit een mooie kans voor een fotoserie. Daarnaast woon ik zelf in de Haagse Schilderswijk, dus was ik ook wel bekend met de bevolkingsgroep.” Op Curaçao moest zij echter een stapje verder gaan, namelijk hun vertrouwen winnen. “Daarom begon ik meestal niet meteen met fotograferen, maar maakte ik eerst kennis met de ouders en bouw je een band op. Ik denk dat de jongeren het ook wel voelen dat ik er zelf ook veel tijd in stop en oprecht geïnteresseerd ben. Ik fotografeerde daarom ook lang niet alles, mijn intuïtie bepaalde grotendeels wat wel en niet interessant was. In totaal ben ik toch twee jaar met de serie bezig geweest.”

De keuze voor een enkel eiland en niet de volledige eilandengroep komt volgens Karine voort uit het feit dat je die keuze herkenbaar in beeld zou moeten brengen. “Dat is heel lastig, want hoe toon je op een foto het verschil tussen een jongen uit Curaçao of Bonaire? Ik ben daarom drie keer zes tot acht weken naar Curaçao gegaan en heb me daar op gefocust.” Vervolgens ging haar werk natuurlijk verder in Nederland, waar de jongeren een opleiding gingen gaan volgen. “Het voordeel was natuurlijk dat ik al een band met ze had opgebouwd. Voor hun is het natuurlijk een andere wereld hier en daarbij zijn ze niet bezig met de denkbeelden die een deel van de Nederlandse bevolking van Antillianen heeft. Ze komen hier ook niet naartoe om in het ‘paradijs’ Nederland te leven, maar om echt wat van hun toekomst te maken.”

In plaats van de uitersten te laten zien – op Curaçao de jongeren hangend onder een palmboom en in Nederland hard studerend achter een bureau – koos Karine ervoor om nuance in haar foto’s aan te brengen. “Het moet er niet zo dik bovenop liggen”, legt ze uit. “Het licht en de omgeving vormen eigenlijk al genoeg verschil om de plek te kunnen duiden. Landschapselementen spelen op de achtergrond mee, maar de nadruk ligt op de persoon. Zo volg ik een meisje tijdens haar introductie in Leiden, waar ze er nog een beetje onwennig bijstaat. Ze is echter geneeskunde gaan studeren en dus heb ik haar ook gefotografeerd tijdens een practicum. Daarin is de groei van zo iemand goed te zien en dat is wat ik wilde laten zien.”

Het was voor Karine daarom erg belangrijk dat de jongeren begrepen dat ze hun leven zou volgen. “Dit soort projecten zijn daarom altijd spannend, Dit soort projecten zijn daarom altijd spannend, vooral omdat het jongeren zijn en ze vrijwillig en vrijblijvend meewerken. Als zij geen interesse meer zouden hebben, hield het op. In het boek ‘Enkeltje Schiphol’ (dat tijdens de opening van de tentoonstelling wordt gepresenteerd) volg ik daarom drie hoofdrolspelers over de gehele periode van twee jaar, een aantal andere jongeren alleen in Curaçao of met een klein portret.”

In ‘Enkeltje Schiphol’, waarvan de tentoonstelling zaterdag 11 september opent in het Nationaal Onderwijsmuseum in Rotterdam, rust volgens Karine geen politieke of ideologische boodschap. “Ik speel liever met een bepaald beeld dat mensen hebben. Stereotyperingen zijn zwart-wit, terwijl ik het grijsgebied juist interessant vindt. Daarom kies ik graag voor onderwerpen die spelen in de samenleving, maar ik heb geen agenda. Ik ben fotograaf en zoek een visueel interessant onderwerp: het gaat om kijken, in de brede zin van het woord.”

Foto’s © Karine Versluis